Toespraak (digitaal) minister Van Nieuwenhuizen Landenconferentie Rijn – Mainz, Duitsland

Excellenties, dames en heren,

Dank voor de uitnodiging. Heel goed om elkaar weer te spreken en te zien – al is het via een digitale verbinding.

Ik hoop u – als goede buren – ook gauw weer live te zien, maar vandaag doen we het met behulp van de techniek.

Internationale handel is de ruggengraat van goede internationale betrekkingen. En rivieren zijn de slagaders van de transportcorridors.

De Rijn is met 1.233 kilometer één van de langste rivieren van Europa. De Rijn verbindt een groot deel van het Europese binnenland via de haven van Rotterdam met de rest van de wereld.

Wij delen onze oprijlaan. Korter kan ik het begrip ‘goed nabuurschap’ niet omschrijven.

De Rijncorridor is 1 van de belangrijkste goederencorridors van Europa. En als wij willen dat de Rijn dat predicaat behoudt, dan blijven we werken aan onze gezamenlijke visie op de toekomstige ontwikkeling van deze belangrijke en overigens ook heel mooie rivier.

Wij als buurlanden zijn daarbij partners, samen met onze overheden, maar ook met de private partners in de transportketen en infrastructuur.

Er liggen veel kansen en uitdagingen, en grote vraagstukken waarop we een gezamenlijk antwoord moeten vinden:

1. De gevolgen van klimaatverandering en bodemerosie;
2. De modal shift, waarbij goederentransport over water belangrijker wordt als duurzame keuze;
3. Smart shipping, de introductie van een nieuwe generatie schepen;
4. De toenemende dominantie van China op internationale transportcorridors: de Nieuwe Zijderoute.

De hete en droge zomers in Europa hebben, samen met de bodemerosie een onmiddellijk effect op de bevaarbaarheid van de Rijn. Bij lage waterstanden kunnen binnenvaartschepen minder meenemen, en soms überhaupt niet varen.

Deze effecten van het veranderende klimaat hebben ook hun weerslag op de fysieke gesteldheid van bruggen, sluizen, kanalen, en op kabels en leidingen die in de rivier liggen.

Op sommige plaatsen in de Rijn daalt de bodem door erosie met 4 tot 3 centimeter per jaar. In Nederland brengt de stuurgroep Integraal Riviermanagement alle knelpunten en noodzakelijke oplossingen en maatregelen in kaart. Het bodemknelpunt bij de harde laag bij Nijmegen wordt binnenkort door middel van een pilot aangepakt.

Laagwater vormt een serieus probleem. En ook Duitsland moet dan ook werk maken van de Rijnverdieping, van de ‘Abladeoptimierung’.

Perioden van droogte en perioden van hevige regenval vragen grote flexibiliteit van de rivieren en van de bijbehorende infrastructuur.

Wij onderzoeken de mogelijkheden om de sluiscapaciteit bij Grave en Weurt te vergroten, om de verbinding tussen Maas, Rijn en Waal te versterken. Daarmee wordt het waterwegennet robuuster en beter ingericht op grote veranderingen van de waterstanden.

Het is belangrijk dat we hier ook internationaal blijven samenwerken.

Het antwoord op deze - vrij acute - vraagstukken is ook van belang voor een kansrijke modal shift.

De Europese Green Deal wil een flinke boost geven aan multimodaal transport van goederen binnen de Europese Unie ten einde bereikbaarheid te versterken en milieudruk te verminderen. Transport van de weg naar het water – en over spoor – is daarbij een antwoord.

En de Rijncorridor heeft hiervoor de beste papieren. Wat Brussel hier zoekt is een sterke gezamenlijke propositie van de Rijnlanden. Ook hiervoor is een gezamenlijk antwoord op de fysieke knelpunten noodzakelijk.

Samen staan we voor de opdracht de Rijn overal doorvaarbaar te houden, de kades en ligplaatsvoorzieningen te onderhouden, de bruggen, sluizen en leidingen in de rivier te beschermen tegen de gevolgen van bodemerosie.

Binnenvaart is vaak nog te kwetsbaar, sluit niet altijd goed aan op andere vormen van transport en de beschikbare capaciteit wordt onvoldoende benut.

Binnenvaart is als voor de hand liggende transportvorm dus niet altijd even vanzelfsprekend. Wij moeten die positie verdienen. Het is daarbij ook heel belangrijk dat de binnenvaartsector, samen met de partners van de Rijncorridor, laat zien klaar te zijn voor een centrale rol in multimodaal goederentransport.

Dat betekent dus ook een innovatieve sector. Nederland investeert in technische innovaties, alternatieve brandstoffen en nieuwe vormen van aandrijving die de scheepvaart duurzamer maken. Aan de tekentafels en in scheepswerven wordt gewerkt aan een nieuwe generatie binnenvaartschepen.

Maar naast de hardware is een sterke coalitie van Rijnpartners met een gezamenlijke agenda, minstens zo belangrijk. Een gezamenlijke visie en een helder plan om waterwegen in Europa efficiënter te benutten en onze wegen meer lucht te geven.

Met initiatieven als Lean and Green off road worden pilots uitgevoerd die de capaciteit en effectiviteit van de bestaande vloot kunnen vergroten.

Het zijn ook dit soort initiatieven die we over grenzen moeten trekken, want goederenvervoer is bij uitstek grensoverschrijdend.

Het antwoord ligt dus in goede samenwerking, en een gezamenlijke visie.

Een hechte samenwerking van Rijnpartners onder elkaar is ook een antwoord op de Nieuwe Zijderoute, waarmee China een steeds dominantere mondiale positie opeist.

Goede zorg voor onze gezamenlijke Europese infrastructuur is de basis voor onze eigen economie.

Aan een sterke waterweg, een onmisbare transportcorridor, een internationale verbindingsroute.

Dames en heren,

De grensoverschrijdende binnenvaart op de Rijn staat voor veel uitdagingen. Maar een nieuw tijdperk gloort aan haar oevers, van het Bodenmeer tot de Noordzee.

En alleen samen kunnen wij die kansen verzilveren.

Dank u wel.